چادر برزنت عشایری پناهگاه عشایری است که در فصول مختلف سال دائما در حال تردد هستند. این چادرها که به سیاه چادرها معروف هستند به دلیل پایبندی به یک سری آداب و سنن ایلیاتی در طول سالیان متمادی کمترین تغییر را داشته اند.
برای بسیاری از آنها، پارچه چادر عشایر قشقایی از همه مهمتر است که توانسته با تغییرات جزئی جایگزین پارچه های برزنتی شود.
ساختار چادر برزنتی عشایری
نصب چادرهای عشایری قشقایی رسم خاصی دارد که در طول سالیان متمادی جایگاه خود را در بین طوایف مختلف قشقایی و بختیاری بدون تغییر حفظ کرده است. این سیاه چادرها که پناهگاه ایلیاتی ها به شمار می آید، توسط زنان قبیله بدون دخالت مردان دوخته می شود. چادر عشایری بختیاری دارای اجزای مختلفی است که در ادامه به شرح آن ها می پردازیم:
چادر دوخته شده
در گذشته چادر توسط زنان عشایر ساخته می شد. پارچه چادر از بافتن موی بز به یکدیگر تولید می شود. به این ترتیب پارچه هایی از موی بز ریسیده شده ساخته می شود.
پس از آن این لت ها به هم دوخته شده و چادرهایی با ابعاد مختلف را تشکیل می دهند. لت ها مقاومت خوبی در برابر نفوذ آب، آفتاب و گرد و غبار دارند. با گذشت زمان و تولید پارچه های برزنتی، چادر عشایری پوست بز جای خود را به چادر های برزنتی داد. هم اکنون امکان خرید چادر عشایری برزنتی تمام دوخته در سایزهای مختلف در مجموعه های تولیدی پارچه و چادر برزنت وجود دارد.
ستون و پایه سیاه چادر قشقایی
ستون های این چادرهای قشقایی نیز از چوب ساخته شده است. این ستون ها در مرکز چادر قرار می گرفتند.
اگرچه عشایر کمتر مسئولیت تعویض تیرک های فلزی را بر عهده دارند، اما در حال حاضر می توان اسکلت فلزی آماده را از فروشگاه های فروش چادر عشایری تهیه کرد. اما باید در نظر گرفت که قیمت سیاه چادرهای عشایری آماده از چادرهای تولیدی خود عشایر بیشتر است.
میخ و طناب متصل به زمین
چادرهای برزنتی عشایر با میخ و طناب به زمین ثابت شده است. رشته ها با همان روش ریسندگی موی بز تهیه می شود. الیاف تولید شده به هم بافته می شوند و طناب های محکمی را تشکیل می دهند که استحکام بسیار بالایی دارند. امروزه طناب های آماده نیز برای اتصال چادرها موجود است.
برزنت مناسب برای چادر برزنتی عشایری
اگرچه رعایت اصول برای بسیاری از عشایر مهم است، اما برخی از آنها ترجیح می دهند از پارچه های آماده برای برپایی چادر خود استفاده کنند. برزنت های رنگی و برزنت های ضخیم مناسب ترین پارچه ها برای جایگزینی آنها هستند. این پارچه ها باید ویژگی هایی داشته باشند که سازندگان برزنت در هنگام تولید به آن توجه کنند. در اینجا به برخی از آنها اشاره می کنیم:
مقاومت در برابر نور مستقیم خورشید
از آنجایی که چادرهای برزنتی عشایر پشت بام خانه های عشایر است، بهتر است عایق کاری لازم برای آن ها انجام شود.
مقاومت در برابر نفوذ آب
بی شک باران و آبی که به چادرها نفوذ می کند شرایط زندگی عشایر را سخت می کند. از این رو استفاده از برزنت ضد آب بسیار حائز اهمیت است.
استحکام و مقاومت بالا
با توجه به چمنزارهای اطراف چادرهای بوم عشایری احتمال وزش باد شدید نیز وجود دارد. از همین رو به استفاده از پارچه برزنت های مقاوم مانند برزنت های خاوری توصیه می شود.
انعطاف پذیری عالی
عشایر با تغییر فصل یا خشک شدن چراگاه دام هایشان مجبور به کوچ فصلی می شوند. با وجود چنین شرایطی، اگر پارچه چادرهای عشایری برزنتی انعطاف پذیر نباشد، جمع آوری و بستن آن ها آسان نیست، و حمل آن برای عشایر، مشکل بزرگی ایجاد می کند.
